ایشغوزلار ~ işğozlar

[اؤزل آد]بوُ قوْومدان مُختلف شک للرده آد آپاریلیبدیر: یونانل یلار و هئرودوْت، اوْراسیا بوْزقیرلاریندا آتلی خالقلارا عموماً ایسکیت دئیبلر، فارسلار و آریانچی یازارلار بوُنلاردان ساکا، سارمات، ماساگئت، ماساژِت اشکوز، ایشکوز، اشکناز وحتی بعضاً کیمئرلر شکلینده آد آپاریللار نئجه کی گریشمن کیمئر و ساکالاری بیر خالق بیلیر، داریوش کتیبه لرینده گونٌئی ساکاتایایی پرادرایا « روسیه اؤلکه سینده یاشایان آوروپا ساکالارینا دئییلیر، چین قایناقلاریندا هیندوستانا کؤچن «tayayi paradraya آدی وئیریلیر. استرابون یوُنان تاریخچیسینه sai-vang ساکالارا گؤره میلاددان قاباقچی یوزٌیللرده خزر دنیز ینین شرق طرفینده ایسکیت سارمات و غرب طرفینده ساک لار و ماساگئتلر 8 یوزٌیللرده، اجتماعی - یاشاییردیلار، ایشغوزلار ویا ساکالار مق 7 قوّه کیمی اوْرتایا چیخیرلار، مادلار دؤنمی ماد طایفالاریلا بیرلیکده ایچایچه یاشاییرلار و مادلارین آرادان گئتمهسیندن سونرادا یاریم مُستقل دؤولت حالیندا حیاتا داوام ائدیرلر بوُ دؤنم بوُنلار ساکاسئنا آدیلا تانینیرلار. مورّخ گریشمن هئچ دلیل گؤسترم هدن بو قوْمو آریایی بیلیب وبو اشتباهی اوْنا اوُیان بعضی تاریخچیلر و اوْ جُمله دن اورانسکی، پیرنیا، جوادمشکور، نادربیات، رقیه بهزادی سندسیز اولاراق تکرار ائدیبلر، البتده اوْ دؤنم بیلگی آزلیغی ندن ایله بو ادّعا رقی بسیزایدی، آریاچیلارین ساکالارین هیند آوروپایی اولماسینا دایر اصلی دلیل لری بودورکی گویا ساکالارین ایلک آدی گویا فارس دیلی اسب کلمهسیله ،« ایشپاکا « باشچی سی ایلگ یلیدیر و ایشپاکا/آسپاکا آتلی معنا سیندادیر، یئنهده آیریلارینا کلمه سیدیر کی sabaka سؤزو همان ساباکا sabaka گؤره سپاکا و فارسجا سگ سؤزودور و اوْدا آریتیی قوْوم لار ینین « سپاآ « اوستادا ایتی مقدّس سایماسی علتیدیر البتده بوُ مطلبین یئرسیز اولماسینا آشاغ یدا اشاره اولوناجاق. سوْن ایللرده بیر سیرا بیلگ یلر و همچینین بعضی آجی اجتماعی حادث هلر بوُجور ادّعالاری هئچه چیخاردی. اوْ جمل هدن دیکتاتور استالین زامانیقدر تدنسوءاستفاده ائدیله رک خالق ینی اؤزبکستانا « مسکت « گورٌجوستان توْپراقلاریندا یاشایان سورٌگون ائتمیشلر، قورباچوف زامانی اؤزبکلر، مسکت لری تحقیر ائد هرک اؤزبکستاندان چیخاردیللار، بو تورک دیللی قوْومدان ییرمی میندن چوْخونو آذربایجانا قبول ائتمیشلر، ایندیده بوُنلارینآدینا مُختلفآدلار و اوْجمله دن ماساژئت، ایسکیت، ایشغوز و ساکالار دئییلیر و بوُ اؤزو بیر دلیل اولاراق گوٌنوموزدهکی آدلارین توٌرکجه اولماسینی گؤستر مکدهدیر 97 . ساکا ویا ایشغوزلارینالتصاقیدیللی اوْلماسینا دایر قانیتلاری قیسا شکیلده بئیله سیرالاماق اولار: ایلک اؤنجه ایسکیت ویا ایشغوز کؤکو بارهده آیدینلیق گتیرمک ،« ایشغوزا « لازیمدیر، بو اائلین آدی آسوری منب علرده و بابیل دیلینده یازیلمیشدیر، یونانجادا ش حرفی اوْلمادیغی « آشغوز « عربجه ده اوچٌون بوُ سؤز ایسکیف شکلینده یازیلیب و آوروپال یلار و روسلاردا دئییلیب، «şəkinz و بعضاً حتی شکینز şkida شکیدا، شکودا « آوخات « و حتی « ساک، سکا، ساکا « همچینین بوُ قاینا قلاردا ،savramat ساورامات ،paralat پارالات ، trapi تراپی ،avxat آد یدا بوُ قوْوم اوچٌون گئچیبدیر، دیاکونوف « ماساژئت، ماساقئت دئییب و بوُ آدین کؤکونون آچیقلاماسینی دا چتین « اشکیتا « بونلارا اشکناز، اشکوز، اشکوزا، « سانیب همچینین بیر سیرا آریاچ یلار آدلارینی سؤیلهی هرکچالیشیبلار بوُ کلم هلری - « سی تلر، سارمد فارسجا معنالاندیرسینلار، البتده دیاکونوف وبعضی تاریخچیلر بیر آزجا تورکجه دیلینی و تاریخینی و تورک طایفالارینی تانیسایدیلار مسلماً بو یانلی شلیغا دوشٌمزدیلر. ایندی ایشغوزلارینآدینا گلینجه،دیوانلغاتالتورکده یازیلدیغی کیمی اوْغوزلارینقوللارینا باخدیقدا، اوْغوزلار ایکی قولا بؤلونوردولر: ایچ اوغوز و دیش اوغوز، و معناجا ایچ نسیل و دیش نسیل دئمکدیر، اوْلجاس سُلیمان « ایستهگی « ین گؤستردیگی کیمی قازاق دیلینده باشقیردلارین آدینا دیش نسیل) دئییلیردی، ) « اوسٌتهگی « (ایچ نسیل) و سیبیر تورکلرینه دئییلمیشدیر، یعنی « غوز « بیلیریک کی ان قدیم دؤورلرده اوْغوزلارا سسی آتیلیردی و عرب و فارس منبع لرینده بوُ سؤز غز «o اوْ « ایلک شکلینده یازیلیردی و بوُدا غوز= قوز سؤزو کیمی قلمه آلینمیشدیر بوناسببده ایچاوْغوز سؤزو ایچغوْز ویا ایچقوْز و نهایتا ایچقوز ویا ایشقوز کیمی یازیلمیشدیر،بوتون قدیمی منبع لرین گؤستر دیگی کیمی ایچاوْغوزلار بؤیوک بیر طایفا بیرلیگ ینی تشکیل ائدیردی و بونو هر بیر تورکدیلینی و تاریخینی بیلنفرد آنلایابیلر،ایندی ایسپاک= ایشپاکا سؤزلرینه گلینجه دئمه لی ییک ایندی ده باشقیرد و قاراچای و قاراقالپاق تورک خال قلاری آراسیندا ایسپاک اینسان آدی ایزه باخ= ایزباخ= « کیمی ایشله نیر و معناجا ایزه باخان اولاراق شکلینه دوشٌوبدور، و محض « ایسباخ= ایسباک= ایسپاک= ایشپاک بوناگؤره دیاکونوف ماد تاریخی اثرینده یازیرکی روسجا ساباکا کؤپک= ایت معناسیندا اسلاو دیللرینده آیدین ایضاح sabaka تاپماق اولمور وبونا سبب آچیقجا دئمک اولارکی ساباکا سؤزو اصیل اسلاو سؤزو دئییلدیر وتورک دیللریندن روسجایا گئچیبدیر و کلم هسی کؤپک معناسیندادیر، بوُ دلیللره kuti اسلاو دیلینده کوتی وامبری، قئزا، قووون، آناد، پلینی، « سبب چوخلو عالیم لر اوْ جمل هدن ایشغوز و « پومپونیملا، سیموْکات زوزیما، زکی ولید طوغان کیمئرلری تورک دیللی خال قلار ساییبلار و ائله بونا سببدیرکی تاریخچی قوتشمید، اسکندرین اوْرتا آسیادا ساکالارلا دؤیوشلردن گؤستَریب « کارتاسیس= کارتاس « دانیشارکن اوْنلارین قوُماندانی نی و اوْنو همان قارداش معنالاییب (یونانجادا ش حرفی اولمادیغی اوچون) 97 . آچیقدیرکی بوُ قوْومو آریالارا منسوب ائدنلر آشاغیداکی آلپاتای= آلپآتا، قوْزاتای= « : ساکا آدلارینی ایضاح ائده بیلمزلر قوْز آتا، اوْکتابای= اوْختابگ، بوْغاتای، آلپ ارتونقا، آتاساس، ساراقاس، تارقیتای، قارابالیق (بؤیوک شهر آنلامیندا)، بوُدین= بوُدی (تورکجه قوْوم معناسیندا، بوُ آد ساکا قوْومو آدی اوْلاراق ماد 8. یونانلیلار ساکا آدلاریندان آد « اتفاقینا داخل اولموشدور)، آلپاقای آپاراراق لیتوسکای، آرپوسکای، کولاکای کلم هلری یازیر، آیدیندیرکی بو کلم هلر تورک آدلاری اولاراق یونانلاشدیریلمیشدیر، و آکای سؤزو آغا سؤزونون دَییشیلمیشیدیر، تورک طایفاسی « پارتاتوا « همچینین ایسپاک ین اوغلونون آدی پارت=پارن سؤزیله ایلگ یلیدیر، و ایشغوزلارین ایلک اؤندَری سؤزوده تورٌک بؤیوگو مته خان کلمه سیله madi مادای= مادی ایلگیلیدیر. ایندی ده تورکلرین آراسیندا ساکا آدلانان طایفا آز قیرقیزلاردا ، « شاکای، شَکئی « اؤزبکلرده ،« شاقا « دئییل، قازا قلاردا « ساکای « خاکا سلاردا ،« ساکار، شاکار « تورکمنلرده ،« ساکا، ساکه « آدلارینا اشاره ائتمکاولار،ایندیکی یئرآدلاریندان بعضی قایناقلاردا ساکالارا سوُ آدی دا ،« شکی،سقّز ،سراسکند « وئریلیبدیر، م 4جو عصرده تورک حؤکمداری سوُ= شوُ اسکندره قارشی چیخیر و سوُ داستانی بوُ دؤنمه عاید بیر داستاندیر. بیر سیرا قایناقلارا گؤرهایشقوزلار 20 طایفا بیرلیگیندن دوزلمیشدیر و ساکا ماساگئت و بوُدین کیمی آدلار بوُ طایفالارین آدیندان نئچه سیدیر.
(آذربایجان سؤزلوگو - 2013؛ اسماعیل جعفرلی)

توركجه - توركجه lüğətdə توركجه ایشغوزلار sözünün توركجه mənası nədir? توركجه dilindəki ایشغوزلار sözünün توركجه dilindəki mənasını yuxarıda oxuya bilərsiniz.